HDMI connectors ne cables ku bo – ebika n’okulaba. Wadde ng’ekiyungo kya HDMI kyenyweza ng’omutindo gw’okuyunga ebyuma by’amasannyalaze, waliwo n’abakozesa abo abatannaba kufuna budde kutegeera buzibu bwayo n’ebintu byakyo. Mu kiwandiiko kino, tujja kwogera ku interface eno: ku biyungo bya HDMI n’ebika bya cable, engeri y’okulondamu ekituufu, era twogere ku birungi n’ebibi byayo.
Ekiyungo kya HDMI kye ki – ennyonyola eya bulijjo
HDMI mutindo gwa kutambuza bubaka bwa vidiyo n’amaloboozi mu kiseera kye kimu. Eriko omutindo gw’okutambuza data ogw’amaanyi, tenyiga data, era ekifaananyi n’eddoboozi bitambuzibwa mu mutindo gwabyo ogwasooka. Ekozesebwa okuyunga ebyuma ebitunuulira ttivvi n’ebyuma ebikozesebwa ku ssimu, naye n’amaloboozi gasobola okutambuzibwa mu ngeri ennyangu okuyita mu nkola eno.
Cable eno ekwatagana ne interfaces z’omulembe ogwayita, mu butuufu, bandwidth yokka y’ekyuse.
Ebika by’ebiyungo bya HDMI
Leero ku ttunzi osobola okusangayo waya ez’enjawulo. Enkula yazo esobola okwawukana okuva ku mutindo okutuuka ku ntono (mini). Ebimu biyinza okuba ne 1 standard output (A) ne micro eyookubiri (C). Okugeza ng’ezo zikozesebwa okuyunga amasimu, kkamera n’ebyuma ebirala ebitonotono ku laptop oba ttivvi. Enkula yazo terina n’akatono kye zikola ku sipiidi y’okutambuza amaloboozi oba vidiyo. Ebika by’ebiyungo:
- Ekika kya A ye sayizi y’ekiyungo eya mutindo, esangibwa mu tekinologiya alina ebipimo ebinene.
- Ekika kya D ne C nkyukakyuka ntono eza waya za HDMI. Zitera okusangibwa ku byuma ebitonotono nga laptop, laptop ennyimpi, camcorder.
- Ekika kya B ye cable erimu omukutu gwa vidiyo ogugaziyiziddwa etambuza ebifaananyi mu mutindo ogusukka 1080p, naye tetera kukozesebwa mu nkola.
- Ekika kya E kiyungo ekirina kkufulu, omulimu omukulu kwe kutereeza waya mu ngeri ennungi okusobola okuziyiza okukutuka. Etera okukozesebwa ku byuma ebimu ebya multimedia ate ne mu mmotoka.
Ebika bya waya.
- HDMI 1.0-1.2 . Esobola okuzimbibwa okutambula ku 720p nga kwotadde ne 1080i era nga erina bandwidth ya 5Gbps.
- HDMI eweereddwayo eri mmotoka . Eriko obusobozi bwe bumu n’eyasooka, naye esobola okuziyiza okuyingirira okuva mu nkola z’emmotoka ez’abantu ab’okusatu. Ebiseera ebisinga ekozesebwa okuyunga ebyuma ebikuba amaloboozi n’ebyuma ebirina ekifaananyi ekiraga vidiyo.
- HDMI 1.3-1.4 . Ewagira 4K resolution ku 30Hz, wamu ne Deep Color ne 3D. Omuwendo gw’okukyusakyusa gusobola okutuuka ku 10 Gbps.
- HDMI nga ekola ku sipiidi ya waggulu ku mmotoka . Tewali kyawukana ku kyasooka, naye nga kirimu optimization ku mmotoka.
- HDMI2.0 . Enkyusa eno eya cable esobola okukola stably ku 4K resolution. Ewagira 60Hz, HDR ne langi ez’enjawulo. Obuwanvu bwa bbandi – 18 Gbps.
- HDMI 2.1 . Enkyusa eno ekola bulungi ku 8K resolution ku 120Hz, era ewagira HDR, era data transfer rate eri 48Gbps. Tatya kutaataaganyizibwa kuyinza okuleeta emikutu gya wireless.

Kinajjukirwa nti ku 4K gaming monitors ezirina refresh rate ya 240 Hz, HDMI cable tejja kukola. Ejja kusobola okutambula obulungi ku 120 Hz zokka, era okusobola okufuna refresh rate esingako, ojja kuba olina okukkakkanya ku resolution okutuuka ku Full HD.
Pinout
Waabu za HDMI zitera okukozesa ppini 19, ebibinja 5 eby’emitwe 3, n’endala 4 zijja za njawulo. Buli omu aweebwa ennamba. Ebisooka 9 bivunaanyizibwa ku siginiini ya vidiyo, olwo ne wabaawo ebikwatagana 3 ebivunaanyizibwa ku frequency ya screen clock (Hz). Ppini 13, 14 ne 15 za ppini za saaviisi, ate 3 ezisigadde ze zizuula okuyungibwa n’amasannyalaze. Tewali kabonero ka langi akakkirizibwa okutwalira awamu ku core, n’olwekyo abakola basobola okukozesa eyaabwe. Naye ebiseera ebisinga ebikulu byawulwamu ebibinja 3 mu nsengeka eno: emmyufu, kiragala ne bbulu. Waya esooka esiigibwa langi enjeru okukendeeza ku mikisa gy’ensobi mu waya.
Yawangaala | Akabonero akalaga | Ekibinja |
emu | TMDS Data2+ | Emmyufu (A) . |
2. 2. | TMDS Data2 Olubalaza | |
3. 3. | Ebiwandiiko bya TMDS2 – . | |
4. 4. | TMDS Data1+ | Kijanjalo (B) . |
taano | TMDS Data1 Olubalaza | |
6. 6. | Ebiwandiiko bya TMDS1 – . | |
7. 7. | TMDS Data0+ | Bbululu (C) . |
munaana | TMDS Data0 Olubalaza | |
mwenda | Ebiwandiiko bya TMDS0 – . | |
10. | Essaawa ya TMDS + | Kitaka (D) . |
kumu n’emu | TMDS Essaawa Screen | |
12. | Essaawa ya TMDS- | |
13 | CEC | – |
kumi na nya | Omugaso/HEAC+ | Emmyufu (E) . |
kumi na taano | SCL | – |
16. | SDA | – |
17. | DDC/CEC Ensi | Emmyufu (E) . |
kumi na munaana | Amaanyi (+5V) . | – |
kumi na mwenda | Hot Plug Ezuuliddwa | Emmyufu (E) . |
Mu kipande osobola okulaba contact ki evunaanyizibwa ku ki. Langi z’ebikwatagana ebitonotono zitera okulekebwa nga tezikyusiddwa.
Ebirungi n’ebibi ebiri mu nkola ya HDMI ng’oyunga ttivvi
Kumpi buli ttivvi ne lisiiva ey’omulembe erina enkola ya HDMI. Abakozesa basinga kwagala kugikozesa ng’enkola yaabwe enkulu ey’okuyunga. Ebirungi byayo ebikulu mulimu:
- tekyetaagisa kukozesa waya nnyingi, okuva bwe kiri nti eddoboozi ne vidiyo byombi biyisibwa ku waya emu;
- HDMI nnyangu era nnyangu;
- omutindo ogw’awaggulu ogw’okutambuza data;
- obusobozi bw’okuyunga ebyuma ebingi ku waya emu.
Enkola eno kumpi terina buzibu bwonna, naye olina okufaayo ku buwanvu n’ekika kya waya. Bw’oba weetaaga cable esinga mita 10, ojja kuba olina okukozesa amplifiers, ate ku 4K video transmission weetaaga HDMI version 2.0 oba 2.1. Ekimu ku birungi ebikulu ng’oyunga ku ttivvi kwe kusobola okukyusa ekyuma ekifulumya nga tokutudde waya. Okugeza, ttivvi ekola nga ekwataganye ne satellite dish, naye bwe kiba kyetaagisa, osobola okukozesa waya y’emu okuyunga ekyuma ekirala ekifulumya.
Engeri y’okulondamu cable ya HDMI entuufu
Nga etteeka, omutindo gwa cable ya HDMI tegusinziira ku nkyusa yokka, wabula n’ebintu ebikozesebwa mu yo. Omukozi nayo mukulu kyenkanyi, okuva omukozesa bwe tasobola kugezesa waya mu kiseera ky’okugula. Bw’ogula eby’okulonda mu mbalirira, waliwo akabi kanene ak’okuddukira mu bintu eby’omutindo ogwa wansi. Olina okutandika ng’osalawo ekiyungo ky’olina okwetaaga waya. Okugeza, ttivvi kumpi bulijjo zikozesa ekiyungo kya HDMI ekya Type A ekya bulijjo, ate ebyuma ebikwatibwako bikozesa ebiyungo bya D oba C.Ekiddako, olina okumanya enkyusa ki eya HDMI ekyuma kino kye kiwagira. Okugeza, bw’oba weetaaga waya ya kompyuta yo, osobola okukebera ebikwata ku kaadi yo ey’ebifaananyi oba processor yo ey’olukale. Zitera okulaga mu resolution ki esinga obunene ne hertz gye zisobola okulaga ekifaananyi. Nga olina ekyuma ekirala kyonna, emboozi efaananako, bulijjo osobola okuzuula engeri z’ebiyungo by’omulembe ogw’enjawulo. Ate era, abakola ebintu batera okulaga enkyusa ewagirwa ku bbokisi y’ebintu naddala nga ttivvi oba kkamera ewagira omulembe gwa HDMI ogw’omulembe. Naye cable yennyini osobola okugigula ng’olina reserve y’ebiseera eby’omu maaso. Ekituufu kiri nti waya ez’omulembe ennyo zisobola okukola ne interfaces ezivudde ku mulembe. N’olwekyo, tosobola kunoonya bikwata ku kyuma kino, wabula omala kugula HDMI 2.1. Naye tolina kubala ku mutindo gwa kifaananyi ogusingako ng’okozesa waya evudde ku mulembe. Amateeka amakulu ng’olonda waya ya HDMI:
- Ekiyungo ku waya n’ekyuma birina okukwatagana.
- Cable terina kunyigirizibwa nga ekola, n’olwekyo erina okugulibwa mu buwanvu obumala.
- Bbeeyi si kiraga mutindo. Kirungi okusoma endowooza za bakasitoma ku kintu ky’omukozi yennyini, ekisinga obulungi, okusoma satifikeeti, eraga embeera y’emirimu n’obusobozi obw’ekikugu.
- HDMI cables version 2.0 ne 2.1 za bbeeyi okusinga ezaasooka. Kino kiteekwa okutunuulirwa ng’olonda.
- Cable gy’ekoma okubeera enzito, gy’ekoma okubeera ennungi. Byonna bikwata ku kikuta ekikuuma, kijja kukendeeza nnyo ku mikisa gy’okuyingirira, era kijja kukola ng’omusingo nti waya tejja kwonooneka mu mubiri.
- Kondakita ez’ekyuma ne aluminiyamu si ze zisinga okulondebwa ku waya ya HDMI. Kirungi okulonda ekikomo, kitambuza bulungi siginiini era tekigula nnyo ssente nnyingi.
Era kirungi okumanya nti waliwo waya eziriko ffeeza oba wadde zaabu, naye tewali mugaso mu kusasula ssente nnyingi. Singa obulungi bw’okutambuza bweyongera, olwo okweyongera kuba kwa maanyi. Gold plating ekola amakulu ku contacts zokka kuba esobola okwongera ku bulamu bwa cable. Kirungi okwemanyiiza nga bukyali ebizibu ebiyinza okubaawo ng’oyunga ekyuma ng’oyita mu HDMI. Wadde nga buli kimu kyangu nnyo eyo, abatandisi bayinza okusanga ebizibu ebisinga obutalabika.
Ebirungi n’ebibi ebiri mu nkola ya HDMI
Leero, kumpi ebyuma byonna ebizannya ebirimu vidiyo biyungibwa nga biyita mu HDMI. Enkola eno esimbye nnyo amakanda mu nsi ey’omulembe guno ne kiba nti tekyetaagisa kukola nkola za bantu ba kusatu ez’okusonyiwa. Ebyuma ebiyungiddwa ku waya ya HDMI bisobola okusika obusobozi bwabyo okuteekawo ensengeka ezeetaagisa mu ngeri ey’otoma. Okugeza ttivvi ez’amagezi zitereeza obulungi n’obunene bw’ekifaananyi ku bwazo ttivvi n’eraga ekifaananyi mu mutindo ogusinga obulungi.Ebirungi ebikulu ebiri mu nkola ya HDMI:
- Cable emu yokka yeetaagibwa okutambuza ebikwata ku maloboozi ne vidiyo. Abamu basobola n’okutambuza omukutu gwa yintaneeti.
- Enkyusa empya zikwatagana mu bujjuvu n’ebiragiro eby’edda
- Bandwidth esinga obunene eya HDMI cables ez’omulembe esukka 48 Gbps.
- Cable eno ya bonna, esobola okukozesebwa okuyunga ebyuma eby’enjawulo. Kino kirungi nnyo singa ennyumba eba n’ebyuma bingi nga biriko HDMI interface.
- Ekiyungo kino kiwagira HDR, HDTV, 3D ne Deep Color. Kino kikusobozesa okunyumirwa ekifaananyi eky’omutindo ogwa waggulu ku kyuma kyonna.
- Kiyinza okusindikibwa ku siginiini ya 4K, nga tukozesa amplifiers, ebanga lyeyongera nnyo.
- Waya za HDMI zigula bbeeyi ntono nnyo okusinga ku ndala esinga okumpi, DisplayPort.
Ebizibu, mpozzi, mulimu ebanga lyokka ly’okutambuza siginiini n’enkyusa nnyingi eza waya. Range eno ya plus ne minus, okuva mmita 10 bwe zitamala kutegeka home theatre ennene. Era mu muwendo gw’enkyusa, kyangu okutabulwa, ekijja okuvaako obuzibu okuva mu bbululu.
Okukozesa HDMI ng’oyunga ku ttivvi
Ng’okozesa ekyokulabirako ky’okuyunga ttivvi okuva ku Samsung, osobola okulaba engeri y’okukozesaamu waya ya HDMI. Kumpi ttivvi za Samsung zonna ez’omulembe ziwagira tekinologiya wa Audio Return Channel. Guno mu bukulu gwe mutindo gwe gumu ogwa HDMI, oguyamba okukozesa waya emu okutambuza amaloboozi ne vidiyo, naye ku ttivvi za Samsung, siginiini etambuzibwa mu njuyi bbiri. Kino kikendeeza ku kulwawo okwaliwo edda okutono, era era tekikyusakyusa ddoboozi. https://cxcvb.com/texnika/televizor/texnology/hdmi-arc.html Mu ngeri ennyangu, okuyunga, okugeza, ekifo ekisanyukirwamu eky’awaka, tekyetaagisa kukozesa waya ya maloboozi ya muntu wa kusatu. Okukozesa tekinologiya wa HDMI ARC, weetaaga cable erimu enkyusa ya waakiri 1.4. Era olina okuyunga waya ku kiyungo eky’enjawulo oba One Connect block.Singa ebyuma ebizannya eby’ebweru bikozesebwa, era birina okuwagira tekinologiya wa ARC. Ebyuma ebikozesebwa amaloboozi biyinza okwetaaga okuteekebwateekebwa okukola n’omutindo guno. Enkola z’amaloboozi eziwagirwa tekinologiya wa ARC:
- Dolby Digital ng’erina emizindaalo 5 ne subwoofer 1;
- DTS Digital Surround ng’erina emizindaalo 5 ne subwoofer 1;
- PCM mu mbeera ya mikutu ebiri (enkola etaliiko mugaso, ewagirwa ebika ebyafulumizibwa nga 2018 tannatuuka nga mw’otwalidde).
Adaapta ya HDMI ku tulips: https://youtu.be/jaWa1XnDXJY
Okuyungibwa
Okuyunga TV n’obuyambi bwa Smart TV, olina okukola manipulations zino wammanga:
- okuteekateeka cable ya HDMI nga version yaayo esinga 1.4;
- funa ekiyungo ku ttivvi ekiwandiikiddwako ARC era ogiyungeko waya;
- okuyunga omuguwa ku kyuma ekifulumya nga lisiiva oba kompyuta;
- Singa wabaawo emizindaalo egyyungiddwa ku ttivvi, eddoboozi lijja kukubibwa nga liyita mu zo.

Okugonjoola ebizibu
Bw’oba olina obuzibu mu kuyunga oba okukozesa tekinologiya wa ARC, wandibadde ogezaako okukozesa bino wammanga:
- ggyamu ebyuma byonna ku masannyalaze, n’oluvannyuma oddemu okubiyunga;
- gezaako okukyusakyusa ebiyingizibwa n’ebifuluma mu waya;
Ebyuma ebimu biyinza obutagoberera mutindo gwa HDMI, kino kituufu naddala ku mizindaalo. Ate era, ensonga esinga okumanyibwa kwe kukozesa waya za version wansi wa 1.4. Osobola okugezaako okugikyusa.