स्वहस्तेन गृहरङ्गमण्डपं कथं निर्मातव्यं, संयोजयितुं च

ये जनाः चलचित्रं द्रष्टुं समयं व्यतीतुं रोचन्ते ते अधिकाधिकं चिन्तयन्ति यत् स्वहस्तेन गृहचित्रगृहं संयोजयितुं शक्यते वा इति। एतत् सर्वथा सम्भवम् इति विशेषज्ञाः वदन्ति । स्वस्य सिनेमा-उपकरणानाम् अधिकतमं लाभं प्राप्तुं भवता मल्टीमीडिया-प्रोजेक्टर्/आधुनिक-टीवी-क्रयणस्य पालनं करणीयम् । भवतः शक्तिशालिनः वक्तारः अपि आवश्यकाः भविष्यन्ति। अधः भवन्तः कार्यप्रक्रियायां आवश्यकानि उपकरणानि विशेषज्ञपरामर्शं च प्राप्नुवन्ति ।

स्वयं कुरुत गृहरङ्गमण्डपः : किमर्थं आवश्यकम्

न तावत्कालपूर्वं गृहे गृहरङ्गमण्डपः भवति स्म इति अकिफायती विलासिता इति मन्यते स्म । परन्तु अद्यत्वे भवन्तः साधारणे अपार्टमेण्ट्-गृहे गृह-रङ्गमण्डपस्य आयोजनं कृत्वा कस्यचित् आश्चर्यं जनयितुं न शक्नुवन्ति । गृहात् न निर्गत्य कदापि बृहत्पटले स्वस्य प्रियं चलच्चित्रं द्रष्टुं आनन्दं प्राप्तुं जनाः दातुं इच्छन्ति। यदि धनं सीमितं भवति तर्हि भवन्तः स्वहस्तेन गृहरङ्गमञ्चं संयोजयितुं प्रयतन्ते । एतेन परिवारस्य बजटस्य रक्षणं भविष्यति, इच्छां पूरयितुं शक्नुवन्ति उपकरणानि च चिन्वन्ति।

टीका! गृहरङ्गमण्डपस्य व्यवस्थापनार्थं कक्षस्य क्षेत्रस्य विशेषा भूमिका न भवति ।

सज्जताचरणम् – निर्माणात् पूर्वं किं किं विषये ध्यानं दातव्यम्

गृहरङ्गमण्डपस्य संयोजनं आरभ्य भवद्भिः स्थानस्य सम्यक् वितरणस्य पालनं कर्तव्यम् । अस्य कृते विस्तृतं चित्रं आकृष्यते, यत्र सिनेमागृहस्य प्रत्येकस्य घटकस्य कृते आवश्यकं क्षेत्रं आवंटितं भवति, यथा-

• फर्निचरं (आर्मचेयर्स्, टेबल्स् च);
• श्रव्यप्रणाली (प्रवर्धकः / स्पीकर / सबवूफर);
• विडियो प्रणाली (प्रोजेक्टर);
• वायुप्रवाह (वातानुकूलनम्);
• डिस्क भण्डारण, मिनी बार इत्यादि।

टीका! लघुगृहरङ्गमण्डपस्य व्यवस्थापनार्थं इष्टतमं क्षेत्रं ४२-५० वर्गमीटर् अन्तः कक्षः इति मन्यते । पु.

कक्षस्य चयनं कुर्वन् किं विचारणीयम्, भविष्यस्य सिनेमागृहस्य घटकाः, निर्माणस्य विकल्पाः च

चलचित्रदर्शनस्य अनुभवं विशेषतया सजीवं कर्तुं भवद्भिः यस्मिन् कक्षे पटलः स्थापितः अस्ति तस्य मन्दीकरणस्य पालनं कर्तव्यम् । मन्दीकरणस्तरस्य चयनं कुर्वन् प्रयुक्तस्य उपकरणस्य प्रकाशनिर्गमस्य गणना करणीयम् । प्रायः ते प्रोजेक्टर्-माडलं प्राधान्येन पश्यन्ति, यस्य शक्तिः ४००-२००० एलएम-पर्यन्तं भवति । ४०-५० वर्गमीटर् क्षेत्रफलयुक्ते कक्षे भवान् निम्नलिखितमन्दीकरणस्तरं चिन्वितुं शक्नोति ।

• प्रबल – चमक 200-500 मिलीलीटर;
• मध्यम – ६००-७०० मिलिलीटरपर्यन्तं प्रकाशः (प्रकाशः निष्क्रियः भवति चेत् सायंकाले विडियो द्रष्टुं सर्वोत्तमः विकल्पः);
• दुर्बल – कान्तिः ९००-१५०० मिलिलीटर (मन्ददिवसप्रकाशे स्पष्टप्रतिबिम्बं प्राप्तुं आदर्शप्रकाशप्रवाहः) ।

कक्षस्य सर्वाणि खिडकयः प्रकाश-छिद्रकैः अथवा अन्धकार-अन्धैः लम्बिताः सन्ति । भित्तिषु समायोज्य-स्थापनस्य पालनं करणीयम् येन नेत्राणि पर्दायां अतिसंतृप्तवर्णैः न क्लान्ताः भवन्ति भवद्भिः स्वस्य गृहरङ्गमण्डपस्य कृते अपि उत्तमं ध्वनिरोधकं प्रदातव्यम्। अस्य कृते : १.

• भित्तिः शब्दशोषकसामग्रीभिः आवृता भवति;
• तलपृष्ठं भित्तिपृष्ठं च कालीनेन आवृतं भवति;
• कक्षः शब्दशोषकैः पट्टिकासूत्रैः आवृतः अस्ति;
• कक्षः शब्दं विच्छिन्नद्वारेण, वसतियुक्तेन च सुसज्जितः अस्ति ।

सम्यक् वायुप्रवाहस्य, कक्षस्य वातानुकूलनस्य संगठनस्य विषये न विस्मरन्तु, यतः उपकरणस्य तापविकिरणस्य पृष्ठभूमितः कक्षे तापमानं प्रायः असहजमूल्यानि प्राप्नोति।
स्क्रीन चयनं कुर्वन् उपयोक्ता प्रोजेक्टर् टीवी च प्राधान्यं दातुं शक्नोति । प्रत्येकस्य विकल्पस्य लाभाः हानिः च सन्ति । टीवी-इत्यस्य मुख्यलाभाः सन्ति- १.

• उत्तमगुणवत्तायुक्तं चित्रं (प्रकाशस्य/विपरीततायाः/स्पष्टतायाः पर्याप्तस्तरः);
• यत्र पूर्णप्रकाशपृथक्करणं नास्ति तत्र अपि एतस्य बिम्बगुणवत्तायां अल्पः प्रभावः भविष्यति;
• अन्तर्निर्मितटीवीस्पीकरस्य उपयोगस्य क्षमता;
• उपकरणं वायरलेस्-अन्तरफलकेन सज्जीकृत्य यत् भवन्तं PC / tablet / Internet इत्यनेन सह अन्तरक्रियां कर्तुं शक्नोति।

गृहरङ्गमण्डपस्य निरीक्षकरूपेण टीवी-इत्यस्य उपयोगस्य दोषेषु एतत् प्रकाशयितुं योग्यम् अस्ति :

• विडियो समूहदर्शनार्थं अपर्याप्तः दृश्यकोणः;
• दीर्घकालं यावत् दर्शने अतिप्रकाशः भवति चेत् नेत्रक्लान्तिः भवति;
• किफायतीपर्दानां तिर्यक् आकारः गृहरङ्गमण्डपस्य कृते अपर्याप्तः भवति ।

प्रोजेक्टरस्य मुख्यलाभाः सन्ति : १.

• बिम्बस्य आकारः केवलं भित्तिपरिमाणेन एव सीमितः भवति, यस्य धन्यवादेन उपयोक्ता वास्तविकस्य चलच्चित्रस्य प्रभावं प्राप्तुं शक्नोति;
• प्रोजेक्टरः कक्षे स्थानं न गृह्णाति यदि सः छतौ स्थापितः भवति;
• पृष्ठभूमितः प्रतिबिम्बस्य अनन्तरं निर्मितस्य बिम्बस्य दृष्टौ व्यावहारिकरूपेण कोऽपि नकारात्मकः प्रभावः नास्ति ।

गृहरङ्गमण्डपपट्टिकारूपेण प्रोजेक्टरस्य क्रयणकाले एतत् स्मर्तव्यं यत् टीवी-तुलने चित्रस्य प्रकाशस्य स्पष्टतायाश्च स्तरः न्यूनः भविष्यति इदमपि विचारणीयं यत् प्रोजेक्टरः तापितः भविष्यति तथा च प्रत्येकं २०००-३००० घण्टेषु डीएलपी दीपाः विफलाः भविष्यन्ति ।

के घटकानां आवश्यकता भविष्यति, आवश्यकं उपकरणम्

गृहरङ्गमण्डपस्य संयोजनं आरभन्ते सति भवन्तः आवश्यकसाधनानाम् घटकानां च क्रयणस्य पालनं कुर्वन्तु, यथा-

• प्रोजेक्टर (DLP, यस्य समृद्धवर्णाः सन्ति अथवा LCD, यत् नेत्राणि शीघ्रं क्लान्तिं न करोति);
• प्रोजेक्टरस्य कृते स्क्रीनः;
• ध्वनितन्त्रम्;
• सङ्गणकः/क्रीडकः;
• विण्डो फ़िल्टर।

प्रोजेक्टरस्य मूल्यं अधिकांशप्रयोक्तृणां कृते स्वीकार्यम् अस्ति, चित्रस्य स्क्रीन-संकल्पः / गुणवत्ता / कान्तिः, विपरीत-स्तरः च गृह-रङ्गमण्डपस्य कृते उपयुक्तः अस्ति उच्चगुणवत्तायुक्तं संतृप्तचित्रं प्राप्तुं १२८० × ७२० पिक्सेलस्य रिजोल्यूशनयुक्तानां मॉडल्-समूहानां प्राधान्यं दातुं आवश्यकम् । प्रोजेक्टरस्य कृते समुचितं पटलं (मोटरयुक्तं/अवगाहितं/वाइडस्क्रीन् इत्यादि) आवश्यकं भविष्यति । तनावस्य अथवा रोलस्य आदर्शस्य प्राधान्यं दातुं शस्यते । तनावविकल्पाः स्थायित्वं प्राप्नुवन्ति, रोलविकल्पाः च उपयोगस्य सुगमतायाः सह भवन्तं आनन्दयिष्यन्ति । धनस्य रक्षणार्थं भित्तिपृष्ठे विशेषपर्देरङ्गस्य स्तरं प्रयोक्तुं शक्नुवन्ति । अस्मिन् सन्दर्भे बिम्बं स्पष्टं उज्ज्वलं च भविष्यति ।

चरण 2

उपकरणस्य सम्यक् स्थापनं कार्यान्वितुं उपयोक्त्रे पर्याप्तसङ्ख्यायां HDMI केबल् आवश्यकं भविष्यति । मनोरञ्जनकेन्द्रस्य प्रारम्भिकनिर्माणकाले प्रेक्षकाणां
निरीक्षकस्य च मध्ये अनुशंसितं दूरं २-३ मी.

चरण 3

तदनन्तरं भवन्तः ध्वनिसेटिंग्स् प्रति गन्तुं शक्नुवन्ति । ध्वनिस्तरमापकस्य उपयोगेन मात्रा निर्धारिता भवति । ततः ते प्रणाल्याः परीक्षणं कुर्वन्ति, अस्य कृते लघुः भिडियो अपि अस्ति । आवश्यकानि सेटिङ्ग्स् कर्तुं भवद्भिः समीकरणस्य उपयोगः करणीयः भविष्यति ।

उपकरणं AV ग्राहकानाम् उपयोगेन परस्परं सम्बद्धं भवति, येषु बृहत्संख्यायां निवेशाः/निर्गमाः सन्ति संयोजनप्रक्रियायां त्रुटिः न भवेत् इति कृते निर्मातृणां अनुशंसितायाः योजनायाः पालनम् आवश्यकम् । संयोजकाः स्पष्टतया चिह्निताः सन्ति।

सङ्गणकात् स्वयमेव गृहरङ्गमण्डपस्य संयोजनस्य विकल्पः

पीसी-इत्यस्य गृह-रङ्गमण्डपे परिवर्तनस्य चरण-चरण-प्रक्रिया : १.

1. सर्वप्रथमं ते टीवी-ट्यूनरं क्रियन्ते, संस्थापयन्ति च । यन्त्रस्य चयनं कुर्वन् संसाधकस्य कार्यक्षमतायाः लक्षणं गृह्यते । यथा, ६०० मेगाहर्ट्ज शक्तियुक्तस्य प्रोसेसरस्य कृते एकः Hauppauge PVR-150 ट्यूनरः उपयुक्तः अस्ति ।
2. ततः HTPC case क्रीय BIOS स्थापयन्तु | विन्यासेषु द्रष्टुं शक्यमाणस्य प्रणाल्याः समयसमाप्तिः स्टैण्डबाई मोड् मध्ये स्थापिता भवति । एतेन न केवलं ऊर्जायाः रक्षणं भविष्यति, अपितु पीसी इत्यस्य आयुः अपि वर्धते ।
3. तदनन्तरं Linux Ubuntu distribution इत्येतत् डाउनलोड् कृत्वा इन्स्टॉल कुर्वन्तु । अन्तर्जालस्य मध्ये सुलभतया प्राप्य PC मध्ये निःशुल्कं डाउनलोड् कर्तुं शक्यते ।
4. प्रणालीं पुनः आरभ्य पश्यन्तु यत् उबण्टु संस्थापितं टीवी-ट्यूनर् ज्ञायते वा इति ।
5. संस्थापन-अनुशंसानाम् अनुसरणं कृत्वा उपयोक्ता सम्पूर्णं MythTV सॉफ्टवेयर- सङ्कुलं (https://www.mythtv.org/ इत्यस्मात् अवतरणं) डाउनलोड् करोति ।

स्वहस्तेन गृहरङ्गमण्डपस्य निर्माणस्य योजना :
अन्तिमपदे, प्रणाली चालू भवति चेत् MythTV इत्यस्य स्वायत्तं प्रक्षेपणं सेट् भवति। स्वस्य दूरभाषात् गृहस्य सिनेमाघरस्य प्रोजेक्टरं कथं निर्मातव्यम् – विडियो निर्देशः: https://youtu.be/R5eOW8qTq9M

दोषाः तेषां समाधानं च

प्रायः ये जनाः स्वयमेव गृहरङ्गमण्डपं संयोजयितुम् इच्छन्ति ते त्रुटयः कुर्वन्ति येन ते अन्ते इष्टं परिणामं न प्राप्नुवन्ति । अधः भवन्तः सर्वाधिकं सामान्यदोषाः, तेषां समाधानं कथं कर्तव्यमिति च ज्ञातुं शक्नुवन्ति ।

1. ध्वनिस्य लीकेजं निवारयितुं पृथक्करणप्रक्रियायाः अवहेलना । चलचित्रं पश्यन् अतिरिक्तध्वनयः क्रोधं जनयिष्यन्ति, सुविश्रामस्य बाधां च जनयिष्यन्ति । एकान्तवासस्य पूर्वमेव पालनं महत्त्वपूर्णम् अस्ति।
2. बहूनां खिडकीयुक्ते कक्षे गृहरङ्गमण्डपस्य व्यवस्था . काचपृष्ठानि अत्यन्तं प्रतिबिम्बितानि भवन्ति । तहखाने सिनेमागृहस्य आयोजनं श्रेयस्करम्।
3. ध्वनिप्रणाली गलत्रूपेण स्थापिता . यदि भवान् स्पीकर-प्रणाल्याः स्थापनायाः विषये विशेषज्ञानाम् उपदेशं अवहेलयति तर्हि उच्चगुणवत्तायुक्तस्य ध्वनिस्य पूर्णतया आनन्दं प्राप्तुं शक्नुथ इति असम्भाव्यम्
4. स्पीकरस्तराः न मापनिताः . एतादृशः उपद्रवः बहुधा कारणं भवति यत् उपयोक्ता पृष्ठभूमिध्वनिप्रभावस्य उपरि संवादं न शृणोति । मापनं समस्यायाः समाधानं कर्तुं साहाय्यं करिष्यति ।

भवद्भिः अत्यन्तं विशालं पटलं सेट् अपि परिहरितव्यम् ।

युक्तयः रहस्यं च

विशेषज्ञाः स्वहस्तेन कक्षे गृहरङ्गमण्डपस्य आयोजनार्थं युक्तयः रहस्यानि च साझां कर्तुं प्रसन्नाः भवन्ति।

1. कक्षे प्रतिध्वनिः न भवतु इति भित्तिषु खनिज ऊन / फील्ट् इत्यनेन आवरणं कृत्वा कक्षे असबाबयुक्तं फर्निचरं स्थापयितुं योग्यम् अस्ति
2. गृहरङ्गमण्डपस्य व्यवस्थां कुर्वन् भित्तिपृष्ठेषु, छतौ च ध्वनिरोधकसंरचनानि स्थापयितुं शस्यते ।
3. ध्वनि-विस्तार-छतः वेष्टने संलग्नस्य ध्वनि-शोषक-सामग्री-स्तरस्य प्रभावीरूपेण मुखमण्डनं करिष्यति ।
4. तलावरणस्य अधः केबल्-आच्छादनं निगूढं कर्तुं शक्यते ।

इष्टे सति स्वहस्तेन गृहनाट्यगृहं संयोजयितुं शक्यते । एतत् कर्तुं भवद्भिः महत् उपकरणक्रयणस्य आवश्यकता नास्ति । मध्यमवर्गस्य अत्यन्तं पर्याप्ताः घटकाः। परन्तु उपकरणानां चयनं कुर्वन् एतत् विचारणीयं यत् युग्मीकरणयन्त्राणां समस्याः न भवन्ति ।