भण्डारस्य अलमारयः प्रत्येकस्य स्वादस्य वर्णस्य च कृते यूनिवर्सल रिमोट् कण्ट्रोल् (UPDU) सन्ति, परन्तु ते सर्वेऽपि अत्यन्तं महत्त्वपूर्णाः सन्ति । अस्य उपकरणस्य कृते बजटे स्तम्भं आवंटयितुं सर्वथा वैकल्पिकम् अस्ति, भवान् किञ्चित् समयं व्यययितुं शक्नोति तथा च पुरातनदूरनियन्त्रणात् स्वयमेव सार्वत्रिकं दूरनियन्त्रणं कर्तुं शक्नोति।
किमर्थं भवतः सार्वत्रिकस्य दूरनियन्त्रणस्य आवश्यकता अस्ति ?
आधुनिकस्य व्यक्तिस्य गृहं सर्वविधगृहोपकरणानाम् एकं चित्रशाला अस्ति । कदाचित् तानि एतावन्तः सन्ति यत् भवन्तः विस्मरन्ति यत् कः रिमोट् किमर्थम् उपयुक्तः अस्ति। एतादृशेषु क्षणेषु भवन्तः एकं सार्वत्रिकं दूरनियन्त्रणं इच्छन्ति यत् सर्वाणि यन्त्राणि नियन्त्रयितुं शक्नोति ।
रिमोट् अपि प्रायः लघु आकारस्य कारणेन नष्टाः भवन्ति तथा च भंगुरतायाः कारणेन (पतनस्य वा जलस्य प्रवेशस्य वा कारणेन) क्षतिग्रस्ताः भवन्ति । तथा च एतेषु प्रकरणेषु सार्वत्रिकं दूरनियन्त्रणम् अनिवार्यम् अस्ति – तस्य धन्यवादेन, यदि मूलं नष्टं वा क्षतिग्रस्तं वा भवति तर्हि उपकरणानां कृते उपयुक्तं दूरनियन्त्रणप्रतिरूपं अन्वेष्टुं भवद्भिः स्वयमेव पातयितुं न प्रयोजनम् |.
सार्वभौमिक रिमोट कंट्रोल की विशेषताएं एवं संचालन
यूनिवर्सल रिमोट् कण्ट्रोल् इत्यस्य मुख्यं विशेषता न केवलं एकस्य टीवी इत्यस्य नियन्त्रणम् अस्ति । UPDU इत्यस्य साहाय्येन भवान् एकदा एव अनेकानि टीवी-इत्येतत् नियन्त्रयितुं शक्नोति, अन्ये च उपकरणानि, यथा-
- पंखे एवं वातानुकूलन;
- सङ्गणकाः तथा पीसी;
- DVD प्लेयर् तथा प्लेयर;
- ट्यूनर एवं कंसोल;
- सङ्गीतकेन्द्राणि इत्यादयः ।
सार्वभौमिकदूरनियन्त्रणस्य संचालनस्य सिद्धान्तः यूपीडीयू-समूहस्य एव नियन्त्रितवस्तुनः च मध्ये सूचना-आदान-प्रदानस्य आधारेण भवति । एतदर्थं दूरनियन्त्रणे विशेषाणि अवरक्तसंवेदकाः स्थापिताः सन्ति, ये मानवनेत्रेभ्यः अदृश्यस्य किरणस्य उपयोगेन संकेतं प्रसारयन्ति ।
ये टीवीं, उदाहरणार्थं एकेन दूरनियन्त्रणेन सह वातानुकूलकं च नियन्त्रयितुम् इच्छन्ति तेषां कृते एतादृशानि यन्त्राणि अत्यावश्यकानि सन्ति ।
साधारणं पुरातनं टीवी रिमोट् कथं सार्वत्रिकं परिवर्तयितव्यम्?
सार्वभौमिकं रिमोट् कण्ट्रोल् निर्मातुं अस्माकं सम्पूर्णं पुरातनं रिमोट् कण्ट्रोल् इत्यस्य आवश्यकता नास्ति, अपितु तस्य लघुभागस्य एव आवश्यकता वर्तते – इन्फ्रारेड् एलईडी, यत् यन्त्रस्य पुरतः स्थितम् अस्ति स एव उपकरणं प्रति संकेतं प्रसारयति यथा एतत् वा तत् वा आदेशं निष्पादयति।
भागं ग्रहीतुं इन्फ्रारेड् डायोडयुक्तः कोऽपि रिमोट् कण्ट्रोल् उपयुक्तः अस्ति – रोस्टेलेकॉम, थॉमसन, डिग्मा, तोशिबा, एलजी इत्यादिभ्यः ।
अस्य कृते किम् आवश्यकम् ?
पारम्परिकं दूरनियन्त्रणं सार्वत्रिकरूपेण परिणतुं प्रक्रियां आरभ्यतुं पूर्वं भवन्तः सर्वाणि आवश्यकानि साधनानि सामग्रीश्च सज्जीकर्तुं प्रवृत्ताः भवेयुः । अस्माकं किं आवश्यकम् : १.
- एण्ड्रॉयड् मञ्चे स्मार्टफोनम्;
- पुरातनदूरनियन्त्रणात् द्वौ अवरक्त (IR) एलईडी;
- प्लग (अनावश्यकहेडफोनस्य कृते उपयुक्तम्);
- वालुकापत्रम्;
- तारकटकाः;
- सुपरमोमेंट गोंद;
- टांका लगाने वाला लोहा।
वयं भवन्तं सल्लाहं दद्मः यत् भवन्तः इदानीं सक्रियरूपेण उपयुज्यमानस्य दूरभाषस्य उपयोगं न कुर्वन्तु, अपितु यः दूरभाषं दीर्घकालं यावत् एकस्मिन् पेटीयां रजः सङ्गृह्णाति तस्य उपयोगं कुर्वन्तु – प्रत्येकस्मिन् गृहे एकः अस्ति। अस्मिन् सति भवद्भिः प्रतिवारं प्लगं बहिः आकर्षयितुं न प्रयोजनं भवति, तथा च भवन्तः पूर्णतया रिमोट् कण्ट्रोल् प्राप्नुवन्ति यत् सर्वदा स्वस्थाने एव स्थितम् अस्ति ।
पदे पदे
सार्वभौमदूरनियन्त्रणस्य स्वयमेव संयोजनाय विशेषकौशलस्य आवश्यकता नास्ति । केवलं उपरि सूचीकृतानि स्वस्य पुरातनं टीवी रिमोट् कण्ट्रोल् इत्यादीनि आवश्यकानि सामग्रीनि साधनानि च सज्जीकरोतु। अग्रे किं कर्तव्यम् : १.
- संवेदकस्य पार्श्वयोः वालुकापत्रेण अधः स्क्रैप् कुर्वन्तु।
- सुपरग्लू के साथ डायोड को गोंद लगाएं।
- गोंदस्य शुष्कं भवितुं प्रतीक्ष्य प्रथमस्य LED संवेदकस्य एनोडं द्वितीयस्य कैथोड् प्रति साधनेन मिलापं कुर्वन्तु। मिलापसन्धिषु गोंदेन पूरयित्वा IR डायोड्स् प्लगमध्ये स्थापयन्तु।
- स्वस्य स्मार्टफोने विशेषं अनुप्रयोगं संस्थापयन्तु (उदाहरणार्थं, Remote Control For IV Pro)। तत् चालयन्तु तथा च परिणामितं यन्त्रं हेडफोन-जैक् मध्ये निवेशयन्तु ।
विडियो निर्देशः १.
रिमोट् कथं सम्यक् संग्रहणीयम् ?
मानवीयसमस्या सर्वाधिकं सामान्या अस्ति यत् दूरनियन्त्रणं निरन्तरं नष्टं भवति, सार्वत्रिकं प्रतिरूपं च अपवादः नास्ति । ग्रहे एतादृशं व्यक्तिं ज्ञातुं कठिनं भवति यस्य जीवने न्यूनातिन्यूनं एकवारं टीवी रिमोट् कण्ट्रोल् न नष्टम् अस्ति। परन्तु भवान् एतस्य अप्रियस्य क्षणस्य विषये सहजतया विस्मर्तुं शक्नोति – दूरनियन्त्रणस्य कृते स्थायीस्थानं निर्धारयितुं तस्य व्यवस्थितीकरणं च पर्याप्तम्। किं कर्तुं शक्यते : १.
- टेबल स्टैण्ड। तत्र कन्सोलस्य विशेषाः स्थापनाः सन्ति – एकैकं च अनेकछिद्रयुक्तम् । यदा सार्वत्रिकस्य दूरनियन्त्रणस्य विषयः आगच्छति तदा प्रथमः विकल्पः पर्याप्तः अस्ति । न बहु स्थानं गृह्णाति, नेत्रं न गृह्णाति, तत्सह रिमोट् कण्ट्रोल् सर्वदा हस्ते एव भवति ।
- फलकस्य भण्डारणार्थं तकिया। यदि गृहे बालकाः सन्ति तर्हि भवन्तः तत्क्षणमेव अग्रिमपदे गन्तुं शक्नुवन्ति यतः एतादृशाः दूरस्थाः प्रायः अतीव प्रियाः मृदुः च निर्मिताः भवन्ति । बालकाः तेषां समीपं गन्तुं न शक्नुवन्ति, यस्य परिणामेण भवद्भिः न केवलं दूरनियन्त्रणं, अपितु तकियायाः एव अन्वेषणं कर्तव्यम् ।
- लटकते हुए आयोजक। ते द्वौ पाशौ स्तः – एकं दूरनियन्त्रणस्य पृष्ठभित्तिं प्रति स्वयमेव चिपकनेन आधारेण संलग्नं भवति, द्वितीयं च – इष्टपृष्ठे, तत्, उदाहरणार्थं, भित्तिः, मेजस्य अन्ते वा पार्श्वे वा भवितुम् अर्हति सोफायाः पृष्ठभागे, यदि न पटेन निर्मितम्।
- केप आयोजक। सा सोफायाः बाहुस्य उपरि अवलम्बते। एतादृशः उत्पादः उपयुक्तः भवति यदि फर्निचरं न विन्यस्तं भवति, अपितु तस्य अभिप्रेतार्थं प्रयुक्तं भवति । अन्यथा, कन्सोल् निरन्तरं लप्यते, ड्रिल च करिष्यति, नियमितरूपेण तस्य संशोधनं कर्तव्यं भविष्यति, येन सुविधा न योज्यते ।
- दूरस्थ जेब। यदि सोफायाः पार्श्वभित्तिः वस्त्रं भवति तर्हि एषः विकल्पः उपयुक्तः अस्ति । तस्मिन् सज्जं जेबं सिवितुं वा स्वयमेव निर्मातुं वा शक्नुवन्ति । रिमोट् कण्ट्रोल् इत्यस्य अतिरिक्तं अत्र वृत्तपत्रं स्थापयितुं वा चक्षुषः लम्बयितुं वा शक्यते।
क्रयणार्थं सार्वत्रिकं रिमोट् आवश्यकं नास्ति, तत् पुरातनं रिमोट् कण्ट्रोल्, परितः शयानं एण्ड्रॉयड्-फोन्, विफल-हेडफोन्-इत्यस्मात् च निर्मातुं शक्यते । समग्रप्रक्रियायां बहुकालं न गृह्णीयात्, मुख्यं वस्तु अस्ति यत् भवतः सर्वं आवश्यकं सज्जीकर्तुं निर्देशानां स्पष्टतया अनुसरणं च करणीयम्। ततः च – दूरनियन्त्रणं सम्यक् संग्रहयन्तु येन तत् न नष्टं न भवति।
