अस्मिन् क्षणे दूरदर्शनचैनलप्रसारणं कुर्वन्तः उपग्रहाः विशालाः सन्ति । परन्तु उपग्रहदूरदर्शनेन परिचिताः न सन्ति तेषां कृते आवश्यकस्य उपग्रहस्य इष्टतमपरिचयः काश्चन समस्याः सृजति ।
स्वीकार्यविकल्पस्य चयनस्य प्रक्रियां सरलीकर्तुं सर्वाधिकं लोकप्रियं आलापं पश्यामः – २०२१ तमस्य वर्षस्य कृते निःशुल्करूसीभाषायाः चैनलैः सह उपग्रहेषु, ये CIS देशेषु यूरोपीयसङ्घस्य च प्रसारणं कुर्वन्ति स्म
- एकः लघुः शैक्षिकः कार्यक्रमः – उपग्रहः कथं कार्यं करोति
- उपग्रहटीवी इत्यस्य लाभाः
- दोषाः
- लोकप्रियेषु उपग्रहेषु निःशुल्कचैनलम् – निःशुल्कप्रवेशेषु चैनलानां सूची
- एस्ट्रा उपग्रह – आवृत्तीनां सूची तथा निःशुल्करूसीचैनलानां
- उपग्रह अमोस् – आवृत्तिः निःशुल्करूसीचैनलस्य सूची च
- एबीएस उपग्रह
- हॉटबर्ड् इत्यत्र रूसीचैनलम्
- उपग्रह यमल
- अन्ये उपग्रहाः
- येषु उपग्रहेषु सार्वजनिकक्षेत्रे रूसीभाषायाः चैनलानां बहुमतम् अस्ति
- सशुल्क विकल्पाः
एकः लघुः शैक्षिकः कार्यक्रमः – उपग्रहः कथं कार्यं करोति
आधुनिकप्रौद्योगिकीः अन्तर्जालः च शनैः शनैः सूचनाप्रसारणस्य अन्येषां मार्गानाम् स्थाने स्थातुं प्रवृत्ताः सन्ति । परन्तु उपग्रहटीवी अद्यपर्यन्तं लोकप्रियं वर्तते । पुरातनप्रसारणपद्धतीनां विपण्यप्रस्थानात् अस्य लोकप्रियता वर्धमाना अस्ति । निःशुल्करूसीभाषायाः टीवीचैनलेषु समये एव प्रवेशं प्राप्तुं भवन्तः उपग्रहस्य डिशस्य संचालनस्य मूलभूतसिद्धान्तैः परिचिताः भवितुम् अर्हन्ति:
- एंटीना अथवा तस्य लोकप्रियं नाम – ” dish ” इति उपग्रहः अन्तरिक्षात् प्रेषयति इति संकेतं प्राप्य मध्यभागे सञ्चयति, पर्याप्तशक्तिं प्राप्तुं वर्धयति च
- बृहत्तरव्यासयुक्ताः एंटीनाः अधिकं स्थिरं संयोजनं दातुं समर्थाः भवन्ति, तदनन्तरं च – उच्चगुणवत्ता।
- Any satellite dish is equipped with a converter , सः प्राप्तं संकेतं परिचितटीवीप्रदर्शनेषु चलच्चित्रेषु च परिवर्तयति, ततः तान् ग्राहकं प्रति स्थानान्तरयति।
- उत्तरार्द्धस्य टीवी-सङ्गणकेन सह प्रत्यक्षसम्पर्कस्य आवश्यकता वर्तते । संकेतस्य अन्तिमविकोडनस्य प्रक्रिया भवति, ततः चित्रं टीवी-पर्दे प्रसारितं भवति ।
- ग्राहके पूर्वस्थापितं सॉफ्टवेयरं भवति यत् उपलब्धानां चैनलानां सूचीं प्रभावितं करोति ।

उपग्रहटीवी इत्यस्य लाभाः
प्रकाशयितुं पेशेवराः : १.
- उच्चगुणवत्तायुक्तं ध्वनिं प्रतिबिम्बं च;
- प्रत्येकं रसस्य कृते विशालसङ्ख्यायाः वाहिनी;
- निःशुल्कटीवीचैनलस्य विशालः चयनः;
- प्लेटस्य निष्पादनं निवासस्थानस्य आधारेण न भवति;
- उपकरणानां तुल्यकालिकरूपेण न्यूनव्ययः;
- टीवी कार्यक्रममार्गदर्शिका प्रत्यक्षतया चैनलसूचनायां द्रष्टुं शक्यते।
उपर्युक्तप्लस्-कारणात् अद्यत्वे उपग्रहदूरदर्शनं व्यापकं लोकप्रियं च जातम् ।
दोषाः
मुख्यं दोषं मौसमनिर्भरता अस्ति । मौसमस्य स्थितिः कस्यापि टीवी-चैनलस्य प्रसारणं प्रभावितं करोति, एतत् विशेषतया वर्षायां हिमयुक्ते वा मौसमे स्पष्टं भवति । एंटीना दक्षिणदिशि कठोररूपेण निर्देशितव्यः, चित्रस्य गुणवत्ता तस्य उपरि निर्भरं भवति। अस्य कारणं यत् अधिकांशः उपग्रहाः विषुववृत्तस्य समीपे एव स्थिताः सन्ति । डिश-उपग्रहयोः मध्ये बाधाः संयोजनस्य अवनतिं वा बाधितुं वा शक्नोति । यथा – थालीं परितः वृक्षः हरितवर्णः वा वर्धयितुं शक्नोति ।
लोकप्रियेषु उपग्रहेषु निःशुल्कचैनलम् – निःशुल्कप्रवेशेषु चैनलानां सूची
एस्ट्रा उपग्रह – आवृत्तीनां सूची तथा निःशुल्करूसीचैनलानां
अस्ट्रा उपग्रहः एव अस्य प्रकारस्य नास्ति, सः अनेकविभिन्नप्रदेशेषु प्रसारयति, कुलम् चत्वारः उपग्रहाः सन्ति । एस्ट्रा-श्रृङ्खलायाः एकः उपग्रहः युक्रेन-देशस्य क्षेत्रे लोकप्रियः अस्ति, तस्य उपयोगः स्थानीय-टीवी-चैनेल्-द्वारा भवति । प्रयुक्ताः आवृत्तयः : १.
- १२३६०वि;
- १२४३७वि;
- ११७६६एच्;
- १२३२२वि;
- १२३८०एच्;
- १२७३४एच्;
- १२१३०वि;
- १२३४१एच्;
- १२३०३एच्;
- १२२४५वि;
- १२२८४वि;
- १२०७३एच्;
- ११७४७वि.
निःशुल्क रूसीभाषायाः चैनलानां सूचीः १.
- UkrLive;
- अन्तर + * (BISS कुञ्जी आवश्यकी: 12 34 AC F2 12 34 AC F2 / ID:1EF6);
- नादिया टीवी (BISS कीलस्य आवश्यकता अस्ति: 11 22 33 00 44 55 66 00 / ID: 1B03);
- कीव टीवी;
- अपोस्ट्रोफी टीवी;
- डोम टीवी;
- टीवी ५;
- समरेखः;
- मैक्सी टीवी;
- चैनल ५;
- ICTVUA ;
- यूए संस्कृति;
- ४ चैनल्;
- ८ चैनल इन्ट;
- युक्रेन २४ एचडी;
- यूनियन टीवी;
- बेल्सैट् टीवी;
- काफिला टीवी;
- युक्रेन २४;
- 1+1 अन्तर्राष्ट्रीय (BISS कुञ्जी आवश्यकी: 1A 2B 3C 00 4D 5E 6F 00 / ID:17ED);
- विज्ञान यूरोप;
- कीव लाइव;
- आईडी एक्स्ट्रा यूरोप;
- सिरिअस् टीवी;
- स्वरोझिचि;
- टीएलसी पान क्षेत्रीय;
- ५ चैनल एचडी;
- डोन्बास् ;
- डोन्बास् ऑनलाइन;
- युक्रेन24;
- GunAz TV;
- पत्रिका टीवी एच् डी;
- विंटेज टीवी;
- पशुग्रहः यूरोपः;
- ध्वनि;
- चैनल ५;
- प्रसन्नः;
- 34 चैनल (BISS कुञ्जी आवश्यकी: A5 EB 22 B2 57 6F 75 3B / ID: 0B67);
- सोनाटा टीवी;
- अनपैक;
- ज़ोर्यानिय;
- प्रक्काल;
- नवीनः ख्रीष्टीयः;
- नताली;
- एस्प्रेसो टीवी;
- कारवाँ टीवी;
- प्रसन्नः;
- अन्तर+;
- अग्रभाग;
- सूर्य टीवी;
- केन्द्रीय;
- आविष्कार यूरोप।
उपग्रह अमोस् – आवृत्तिः निःशुल्करूसीचैनलस्य सूची च
पूर्ववर्ती इव आमोस् मुख्यतया युक्रेनदेशे प्रसारणं करोति, परन्तु रोमानिया-इजरायल-हङ्गरी-देशयोः टीवी-चैनलाः अपि सन्ति । प्रयुक्ताः आवृत्तयः : १.
- १११७५एच्;
- १२३४०एच्;
- १२४११एच्;
- १११४० ह.
निःशुल्क रूसीभाषायाः चैनलानां सूचीः १.
- एटीआरएसडी;
- प्रोवेन्स् ;
- लाले एस डी;
- एटीआर एचडी;
- समाचारः २४;
- मिलाडी टीवी;
- यूए डोनबास्;
- कृष्णसागरप्रसारणकम्पनी;
- १२ चैनल्;
- इको टीवी;
- ओटीबी गैलिसिया;
- यूए ट्रांसकॅपाथिया;
- यूए संस्कृति (BISS कुञ्जी आवश्यकी: 10 06 10 26 11 07 12 29 / ID: 9);
- डोनेट्स्क्चिना टीवी;
- चैनल 8 (BISS कुञ्जी आवश्यकम्: 22 22 22 66 22 22 22 66 / ID:C);
- बुटीक टीवी;
- प्रत्यक्ष एचडी;
- प्रत्यक्ष एसडी;
- यूए क्रीमिया;
- अस्माकम्;
- ५ चैनल एसडी;
- UA प्रथमं (BISS कुञ्जी आवश्यकम्: 10 06 10 26 11 07 11 29 / ID:D);
- ICTVUA ;
- प्रथमः व्यापारः;
- पीई इन्फो;
- प्रतिभाशाली टीवी;
- प्रथमं पाश्चात्य एच् डी;
- माल्याट्को टीवी;
- Tele Vsesvit;
- ४ चैनल्;
- ओडेसा लाइव।
एबीएस उपग्रह
उपग्रहस्य मुख्या लोकप्रियता यूरेशिया-देशस्य क्षेत्रे अस्ति, अस्य प्रायः सम्पूर्णं क्षेत्रं व्याप्तम् अस्ति । प्रयुक्ताः आवृत्तयः : १.
- ११०४५एच्;
- ११५५९वि;
- १०९८५एच्;
- ११५३१वि;
- ११४७३वि;
- ११९२०वि;
- ११४९०वि;
- १२६५३वि;
- १२१६०वि;
- 12100V;
- ११६६५वि;
- ११६०५वि.
निःशुल्क रूसीभाषायाः चैनलानां सूचीः १.
- टीएनटी ४;
- शुक्रवारं;
- नक्षत्र;
- एकत्र आरएफ;
- शॉपिंग टीवी;
- २x२;
- मास्को २४;
- विश्वम् २;
- संघ;
- आरबीसी;
- विश्व एचडी;
- टीएनटी;
- टीवी-बिन्दुः;
- अश्वजगत्;
- टीवी चैनल ३६०;
- बहुरूपदर्शकः ;
- टीएनटी +७, +४;
- विश्वम्;
- आरयू टीवी;
- मम जगत्;
- TNT +2;
- बेलारूस २४;
- ८ चैनल्;
- टीवी३ +४, +२;
- TV SHOP इति;
- मास्को विश्वासः;
- TRO;
- फैशन टीवी;
- विश्व +4.
हॉटबर्ड् इत्यत्र रूसीचैनलम्
अयं उपग्रहः अधिकांशेभ्यः यूरोपीयदेशेभ्यः सूचनां प्रसारयति । सशुल्कसंकुलाः विदेशीयचैनेल्-प्रदानं कर्तुं शक्नुवन्ति, रूसीभाषायाः तु मुक्तप्रवेशः भवति ।
प्रयुक्ताः आवृत्तयः : १.
- ११५६६एच्;
- १२५९७वि;
- १२३९९एच्;
- ११०३४वि;
- ११३९३वि;
- १२२२६वि;
- १०८१५एच्;
- १११७९एच्;
- १२४७६एच्;
- ११३३४एच्;
- १२१४९वि;
- ११७२७वि;
- ११६२३वि;
- १०९९२वि;
- ११२४०वि;
- १२५२०वि;
- ११६६२वि;
- ११२१९ह;
- ११२९६एच्;
- १२५७७एच्;
- १०७५८वि;
- ११७४७एच्;
- १२५३९एच्;
- ११६४२एच्;
- १०९३०एच्;
- ११०७५वि.
निःशुल्क रूसीभाषायाः चैनलानां सूचीः १.
- टीएनटी;
- एनटीवी मीर;
- रूसी बेस्टसेलर;
- TV RUS;
- एसटीएस;
- ORT HD;
- आरबीसी;
- ८ टीवीरु;
- वर्तमान काल;
- ORT (1 चैनल);
- नवीनं जगत्;
- euronews इति पत्रिका;
- आरयू-टीवी;
- रूसः २४;
- चान्सनः ;
- संघ;
- समाचारं;
- आर टी आर ग्रह;
- MusicBox रूस;
- K+ इत्यादयः केचन ।
२०२१ तमस्य वर्षस्य कृते उपग्रहेषु HOTBIRD13E, ASTRA 31.5E इत्यत्र निःशुल्कं रूसीभाषायाः चैनलाः जुलाईमासपर्यन्तं स्वतन्त्रतया उपलभ्यन्ते: https://youtu.be/wQWyJhu0Q94
उपग्रह यमल
अस्य उपग्रहस्य अनेकाः भौतिकविविधताः सन्ति । प्रत्येकं सामान्यप्रवेशसहितं भिन्न-भिन्न-टीवी-चैनेल्-तः सूचनां प्रसारयति । प्रयुक्ताः आवृत्तयः : १.
- ११६५०एच्;
- ११२६५एच्;
- ११३८५एच्;
- ३६७५एल;
- ३५८८एल;
- १०९७२एच्;
- ३५९५एल;
- ३९६९एल;
- १२७१९वि;
- ११४७१वि;
- ३६४५एल;
- ११६६९एच्;
- ३६००एल;
- ११४८५वि;
- ११२४१वि;
- ३५८२एल.
यमाल उपग्रहे निःशुल्करूसीभाषायाः चैनलानां सूची : १.
- “रूस २४”;
- “गृहम्”;
- “रूसः २”;
- “एनटीवी”;
- “टीएनटी”;
- “मरिच”;
- “रेन-टीवी”;
- “टीवी३”;
- “नक्षत्र”;
- “एनटीवी”;
- “यु”;।
- “डिज्नी”;
- “एसटीएस” इत्यादयः केचन।
२०२१ तमस्य वर्षस्य कृते कस्य उपग्रहस्य सर्वाधिकं निःशुल्कं रूसीचैनलम् अस्ति – लोकप्रियाः उपग्रहाः निःशुल्कप्रवेशे किं प्रदास्यन्ति: https://youtu.be/yA_TujrIXzk
अन्ये उपग्रहाः
उपग्रहेभ्यः प्राप्तस्य संकेतस्य प्रासंगिकता पूर्णतया प्रादेशिकस्थानस्य उपरि निर्भरं भवति । यथा रूसदेशस्य सुदूरपूर्वदेशे समर्पितावृत्तियुक्तः पृथक् एक्स्प्रेस् उपग्रहः उपयुज्यते । एतत् सशुल्कं निःशुल्कं च प्रवेशसङ्कुलं समर्थयति तथापि प्रसारणसमयः स्थानीयं प्रति स्थानान्तरितः भवति । तथा च बोनम उपग्रहः साइबेरियादेशं समीपस्थप्रदेशेषु च उपग्रहदूरदर्शनसेवाः वितरति ।
येषु उपग्रहेषु सार्वजनिकक्षेत्रे रूसीभाषायाः चैनलानां बहुमतम् अस्ति
यदा निःशुल्करूसीभाषायाः चैनलानां आवश्यकता भवति, तथैव तेषां संख्या अपि भवति तदा अवशिष्टानां उपग्रहाणां आवंटनं करणीयम्: Intelsat, AzerSpace, Horizont इति । रेडियोस्थानकानां पर्याप्तविविधतायाः कारणात् इन्टेलसैट् उपग्रहः अत्यन्तं लोकप्रियः अस्ति । अपि च, केचन रूसी-टीवी-चैनलाः एशियासैट् उपग्रहसूचौ सन्ति, परन्तु CIS-देशेषु तस्य व्यापकं वितरणं न प्राप्तम् । उपग्रहे रूसी-युक्रेनी-चैनल-स्थापनम्: https://youtu.be/a6o822XspWs रूसी-भाषायाः टीवी-चैनल-अन्वेषणकाले भौगोलिकं स्थानं व्यक्तिगत-प्राथमिकता च मुख्यं विषयं विचारणीयं भवति यदि भवान् धनसञ्चयस्य लक्ष्यं साधयति तर्हि अवश्यमेव ग्राहकस्य सेटिङ्ग्स् काले काले परिवर्तयितुं शक्नोति । तथापि भवन्तः सज्जाः भवेयुः यत् समये समये मार्गाः अन्तर्धानं भविष्यन्ति।तानि प्रत्यागन्तुं भवन्तः विशेषज्ञं, ये स्वसेवानां कृते निश्चितं राशिं याचयिष्यन्ति। उपग्रहसमाधानम् अपि उच्चगुणवत्तायुक्तं चित्रं ध्वनिं च सह निःशुल्कं टीवीं दातुं न शक्नोति। उपकरणं मौसमस्य परिस्थितौ अतीव आश्रितं भवति, आकस्मिकव्यत्ययस्य सम्भावना च सर्वदा भवति । प्रत्येकं भङ्गस्य मूल्यं सुन्दरं पैसा भविष्यति।
सशुल्क विकल्पाः
आधिकारिक उपग्रहटीवीसञ्चालकैः सह सहकार्यं कुर्वन्तः ग्राहकाः महता आरामेन टीवीं पश्यन्ति । मौसमस्य परिस्थितेः प्रायः कोऽपि प्रभावः नास्ति, ध्वनिचित्रस्य गुणवत्ता च उच्चतमस्तरस्य भवति । तदतिरिक्तं केचन कम्पनयः यदि उपकरणं विफलं भवति अथवा भग्नं भवति तर्हि निःशुल्कसेवायाः गारण्टीं ददति ।MTS TV तः उपग्रहसंकेतकवरेजः [/ caption] टीवीचैनलस्य उच्चगुणवत्तायुक्तप्रसारणार्थं एंटीना केवलं उपग्रहसंकेतस्य प्रत्यक्षप्रवेशस्य आवश्यकता भवति ग्राहकानाम् बहुमतं पे उपग्रहटीवी इत्येतत् प्राधान्यं ददाति । एकं समये भुक्तिं कृत्वा यत्किमपि समस्यां सम्मुखीभवति तस्य गुणवत्तां शीघ्रं च समाधानं सुनिश्चितं भवति । विपणिकाः स्वग्राहकानाम् कृते अद्वितीयप्रचारं विकसयन्ति तथा च कनेक्शन् छूटेन नूतनान् ग्राहकान आकर्षयन्ति। जनाः स्वप्रियटीवीप्रदर्शनानां आरामदायकदर्शनाय धनं ददति तथापि बहवः जनाः अपि सन्ति ये निःशुल्करूसीभाषायाः टीवीचैनेल्-प्रवेशार्थं प्लेट्-प्रयोगं कर्तुम् इच्छन्ति