उपग्रहं “डिश” उपग्रहं प्रति निर्देशयितुं सरलप्रक्रिया अस्ति, परन्तु तदर्थं व्यक्तिस्य एंटीना-उपकरणैः सह कार्यं कर्तुं न्यूनातिन्यूनं मूलभूतकौशलं भवितुम् आवश्यकम् अधिकांशतया, प्रक्रियां अनुभविना विशेषज्ञाय न्यस्तं कर्तुं अनुशंसितं भवति, परन्तु यदि केनचित् कारणेन (सुरक्षितवस्तु, दूरस्थस्थानं इत्यादि) तस्य सेवानां उपयोगः सम्भवः नास्ति, तर्हि भवान् स्वयमेव एंटीना समायोजयितुं प्रयतितुं शक्नोति
उपग्रहस्य डिशस्य उपरि ऊर्ध्वताकोणं उपग्रहं प्रति दिगंशं च कथं सेट् कर्तव्यम्
उपग्रहं प्रति प्रत्यक्षमार्गदर्शनेन गमनात् पूर्वं आवश्यकमापदण्डानां मूल्यानि ज्ञात्वा अभिलेखनं करणीयम् ।
- एंटीना स्थान निर्देशांक . भवान् अनेकमार्गेषु एकेन निर्देशाङ्कान् ज्ञातुं शक्नोति – GPS नेविगेटर् इत्यस्य उपयोगेन, GoogleMaps इत्यादीनां अनुप्रयोगानाम् उपयोगेन, भौगोलिकनक्शस्य उपयोगेन अथवा अन्येन उपलब्धेन प्रकारेण। यदि भवतां समीपे स्मार्टफोनः अस्ति तथा च सेलुलरजालस्य कवरेजक्षेत्रे अस्ति तर्हि निर्देशांकनिर्धारणं कठिनं न भवेत् ।
- उपग्रहं प्रति ऊर्ध्वता दिगंशः च . एंटीना-ट्यूनिङ्ग-प्रक्रियायाः सम्पूर्णे महत्त्वपूर्णः क्षणः । यदि एते दत्तांशाः प्रारम्भे विश्वसनीयरूपेण न ज्ञायन्ते तर्हि तान् निर्धारयितुं अन्तर्जालसेवासु एकस्याः उपयोगः अनुशंसितः, उदाहरणार्थं निःशुल्कं ऑनलाइनगणकयंत्रं “Satcalc” इति
उपग्रह-डिशस्य स्वयमेव ट्यूनिङ्गं कर्तुं दिगंश-उच्चता-गणकयंत्रं https://www.satcalc.ru/angle.php?s=&s_min=&s_sec=&d=&d_min=&d_sec=&d_0=140e&n_0=140e
गणकयंत्रस्य उपयोगेन उपग्रहं प्रति दिशां गणयितुं उदाहरणम्
व्लादिवोस्तोक्-नगरे एक्स्प्रेस् एएम३ उपग्रहस्य उदाहरणस्य उपयोगेन एंटीना-सूचकस्य दिशानिर्धारणस्य प्रक्रियां विचारयन्तु । वयं उपलब्धानां कस्यापि पद्धत्या एंटीनास्थापनबिन्दुस्य निर्देशांकं निर्धारयामः । व्लादिवोस्तोक्-नगरस्य कृते निर्देशाङ्कानां निम्नलिखितमूल्यानि भविष्यन्ति – अक्षांशः ४३°०६′२०′′, देशान्तरः १३१°५२′२४′′ ई. ऑनलाइन गणकपृष्ठं गच्छन्तु।
अस्य ऑनलाइन-गणकयंत्रस्य एकः लाभः अस्ति यत् स्मार्टफोनस्य भू-स्थानस्य अनुसारं वा यस्मात् उपकरणात् (फोन, लैपटॉप्, पीसी) तस्य IP-सङ्केतेन, यस्मात् साइट् आसीत्, तस्य IP-सङ्केतेन, निपटनस्य नामेन, स्वयमेव निर्देशांकानाम् निर्धारणस्य कार्यम् अस्ति अभिगमनम् । निर्देशांकं प्रविशतु।
विशेषे विण्डो मध्ये, यस्य उपग्रहस्य मार्गदर्शनं भविष्यति, अस्माकं सन्दर्भे Express AM3 इति चिनोतु ।
“Calculate Azimuth and Elevation” इति पॉप्-अप बटन् नुदन्तु ।
वयं आवश्यकं दत्तांशं प्राप्नुमः।
सूचनाक्षेत्रे एकः अपि पैरामीटर् अस्ति – “Converter rotation”, एषः महत्त्वपूर्णः पैरामीटर् अस्ति, तस्य विषये अधिकं एंटीना माउण्टिङ्ग् विभागे वर्णितं भविष्यति
संस्थापनबिन्दुस्य चयनम्
एंटीनास्थापनकाले भवन्तः मुख्यत्रयेषु कारकेषु ध्यानं दातव्यम् ।
- उपग्रहस्य दिशि सर्वाधिकं मुक्तं स्थानं , आदर्शरूपेण प्रत्यक्षदृष्टिरेखा, भवनैः, वृक्षैः, परिदृश्यपर्वतैः न अवरुद्धम्।
उपग्रह-डिश-स्थापनार्थं समीचीनस्थानं चयनं प्रथमं कार्यम् अस्ति - एंटीना माउण्टिंग् इत्यस्य विश्वसनीयता . नियमतः उपग्रहस्य दर्पणस्य डिजाइनविशेषतायाः कारणात् वायुमार्गः वर्धितः भवति, यदि सुरक्षितरूपेण न बद्धः भवति तर्हि वायुतः दोलनं करिष्यति
- एंटीनातः उपग्रहग्राहकपर्यन्तं दूरं यथाशक्ति लघुं कुर्वन्तु | तथ्यं तु एतत् यत् कोऽपि केबलः स्वस्य क्षीणनगुणकं प्रवर्तयति – अर्थात् उपयोगीसंकेतस्य स्तरं न्यूनीकरोति । अस्मिन् विषये उच्चगुणवत्तायुक्तस्य केबलस्य उपयोगे अपि एंटीना ग्राहकात् २०-२५ मीटर् अधिकं दूरं स्थापयितुं न अनुशंसितम्
चयनितं माउण्टिङ्ग् स्थानं दिगंश-अक्षात् १०-१४ डिग्रीपर्यन्तं एंटीना-दर्पणं परिभ्रमितुं क्षमता अपि प्रदातव्या । यदि अल्पदूरे उपग्रहस्य दिशि प्राकृतिकं (कृत्रिमं) बाधकं भवति तर्हि स्वागतगुणवत्तायां तस्य सम्भाव्यप्रभावस्य प्रमाणं निर्धारयितुं प्रयतितुं शक्नुवन्ति
गणनायाः कृते वस्तुनः दूरं तस्य ऊर्ध्वता च (उदाहरणार्थं समीपस्थवस्तूनाम् ऊर्ध्वतायाः तुलनां कृत्वा यस्य ऊर्ध्वता ज्ञाता अस्ति), ततः त्रिकोणमितीयगणनायाः अथवा अन्तर्जालसेवानां कस्यापि उपयोगेन, वस्तुनः प्रति ऊर्ध्वताकोणस्य गणनां कुर्वन्तु। यदि प्राप्तं मूल्यं ऊर्ध्वता (उन्नति) कोणस्य मूल्यात् अधिकं न भवति तर्हि चिन्ताजनकं किमपि नास्ति, अन्यथा भवद्भिः एंटीनास्थापनार्थं अन्यं स्थानं चिन्वन्तु अथवा ऊर्ध्वतां वर्धयितुं समर्थनस्य उपयोगः करणीयः
उपग्रह-डिश-स्थापनार्थं भवतः स्थानस्य निर्देशांकनिर्धारणम् – एतानि आँकडानि गणकयंत्रस्य अथवा विशेष-सॉफ्टवेयरस्य उपयोगेन उपग्रह-डिशस्य दिगंशस्य, ऊर्ध्वता-कोणस्य च गणनाय आवश्यकाः सन्ति:
https://youtu.be/ST37xcEFxpY
एंटीना उपकरणस्य स्थापना
एंटीना-स्थापनस्य प्रक्रिया तस्य संयोजनेन आरभ्यते । संयोजने भवद्भिः निर्मातुः अनुशंसानाम् उपरि ध्यानं दातव्यम् । नियमतः एंटीना मुख्यमापदण्डान् सूचयन् तस्य संयोजनाय विस्तृतनिर्देशैः सह आगच्छति ।
एंटीना ट्यूनिंग
उपग्रहव्यञ्जनानि “Direct Focus” तथा “Offset” इति विभक्ताः सन्ति । संलग्नदस्तावेजं पठित्वा भवन्तः ताभ्यां भेदं कर्तुं शक्नुवन्ति, तथा च दृग्गतरूपेण – प्रत्यक्ष-केन्द्रित-विन्यासस्य गोल-विन्यासः भवति, ऑफसेट्-एण्टेनानां दर्पणस्य दीर्घवृत्तस्य आकारः भवति (लम्ब-अक्षाणां दिशि अधिकं लम्बः) प्रत्येकस्य एंटीनायाः स्वकीयाः सूचकविशेषताः सन्ति – प्रत्यक्ष-केन्द्रित-अन्तेना-दर्पणस्य विमानं ऊर्ध्वता-दत्तांशस्य अनुरूपं ट्यूनिङ्ग-काले उपग्रहं प्रति निर्देशितं भवति ऑफसेट् एंटीना इत्यस्य अतिरिक्तः पैरामीटर् अस्ति – “ऑफसेट् कोणः”, तस्य मूल्यं एंटीना इत्यस्य दस्तावेजे द्रष्टुं शक्यते ।आफ्सेट् एंटीनास्थापनसमये दर्पणविमानस्य अपेक्षितस्थानं – ƛp = ƛm – ƛs इति सूत्रेण गण्यते । यत्र ƛp क्षैतिजसापेक्षे आफ्सेट् एंटीनादर्पणस्य आवश्यकं स्थानं भवति, ƛm सॉफ्टवेयरविधिना गणितः ऊर्ध्वताकोणः, ƛs एंटीनापासपोर्टे निर्दिष्टः आफ्सेट् कोणः भवति यत् गणनायाः अनन्तरं मूल्यं न्यूनचिह्नेन सह प्राप्यते, यस्य अर्थः अस्ति यत् प्राप्तकोणस्य मूल्येन आफ्सेट् एंटीनादर्पणं अधः तिर्यक् करणीयम्
उपग्रहस्य दिगंशः, ऊर्ध्वताकोणं च गणकयंत्रं विना गणयितुं शक्यते – सूत्राणां माध्यमेन : १.
“अन्वेषणम्” उपग्रहः
उपग्रहं प्रति एंटीनायाः प्रत्यक्षनिर्देशः द्वयोः चरणयोः विभक्तुं शक्यते । प्रथमे चरणे “रूक्ष” समायोजनं क्रियते, द्वितीये पूर्वमेव अन्तिमः भवति । स्थूल-ट्यूनिङ्ग् इति एंटीना-इत्यस्य दिगंश-उच्चतायां उपग्रहं प्रति निर्देशयितुं निर्दिश्यते । एतत् कर्तुं एंटीनादर्पणं गणितेन ऊर्ध्वताकोणेन (एन्टीनायाः एव आफ्सेट् कोणं गृहीत्वा) उन्नतं भवति । अस्मिन् स्तरे एंटीनाविमानेन सह संलग्नः गोनिओमीटर् कार्ये आगमिष्यति ।
कम्पासस्य उपयोगेन दिगंशमार्गदर्शनं क्रियते । “सूर्यस्य अनुसारं” एकः सूचकविधिः अपि अस्ति, सा उत्तमं परिणामं ददाति, परन्तु व्यवहारे तस्य सीमितप्रयोगात् (मेघत्वात्, सूर्यस्य सटीकस्थानस्य गणना सर्वदा योग्यसमये कर्तुं न शक्यते) अल्पाः जनाः एव तस्य उपयोगं कुर्वन्ति , इत्यादि।)। अन्तिमसमायोजनं परिवर्तकस्य उपग्रहग्राहकस्य च केबलान्तरे विशेषमीटर् – “SatFinder” इति समावेश्य क्रियते । मीटर् सरलं डायलं अधिकं जटिलं डिजिटलं च भवितुम् अर्हति । सर्वथा तेषु कश्चन अपि स्वकार्यक्षमतां करोति ।
सूक्ष्म-ट्यूनिङ्ग-कृते एंटीना-बोल्ट्-इत्येतत् शिथिलं कृत्वा शनैः शनैः दिगंश-रूपेण परिभ्रमन्तु, प्रति सेकण्ड्-पर्यन्तं १ डिग्री-परिभ्रमण-वेगं न अतिक्रमितुं प्रयतन्ते । संकेतं गृहीतस्य अनन्तरं लघुमोचनानां (वाम/दक्षिण) पद्धतीनां अधिकतमसंकेतस्तरं प्राप्तुं एंटीनां च निश्चयितुं आवश्यकता भवति । यदि संकेतः दृश्यते, परन्तु व्यावहारिकरूपेण दर्पणपरिवर्तनस्य प्रतिक्रियां न करोति अथवा गुणवत्ता अस्थिरः भवति तर्हि ऊर्ध्वताकोणस्य सापेक्षतया ऊर्ध्वाधर-अक्षेण एंटीनाम् १-२ डिग्रीपर्यन्तं विक्षेपं कर्तुं शस्यते स्पेक्ट्रम विश्लेषकस्य मीटर्रूपेण उपयोगेन अल्पतमसमये उत्तमं परिणामं प्राप्तुं शक्यते, परन्तु एतत् यन्त्रं अत्यन्तं महत् अस्ति तथा च एंटीना-ट्यूनिङ्गस्य एकस्य वा द्वयोः वा दुर्लभयोः प्रकरणयोः कृते तस्य क्रयणं अव्यावहारिकम् अस्ति यदि अत्यन्तं आवश्यकं भवति तर्हि भवन्तः सर्वथा किमपि उपकरणं विना उपग्रहं स्थापयितुं शक्नुवन्ति । एतत् कर्तुं उपग्रहग्राहकः टीवी (टीवी-मॉड्यूलयुक्तः लैपटॉपः) च डिशस्य समीपे एव स्थापितः भवति, प्राप्तस्य संकेतस्य निरीक्षणं ग्राहकस्य स्वस्य सेटअप-कार्यक्रमस्य स्केलेन भवति तस्मिन् एव काले अवश्यं उच्चतमगुणवत्तां प्राप्तुं न शक्यते, परन्तु एषा पद्धतिः गृहप्रयोगाय सर्वथा उपयुक्ता अस्ति ।
